مطالعه‌ فراسنجه‌های جدول زندگی زنبور انگل‌وارهHabrobracon hebetor (Say) روی کرم غوزه‌ پنبه،Helicoverpa armigera (Hübner) آلوده به باکتریBacillus thuringiensis Berliner

کرم غوزه­ پنبه، (Hübner) Helicoverpa armigera یکی از آفات مهم پنبه محسوب می­شود. امروزه در ایران، عملیات کنترل تلفیقی کرم غوزه پنبه، با استفاده از Bacillus thuringiensis Berliner (Bt) همراه با زنبور براکون یا تریکوگراما اجرا می‌شود. برای بررسی اثرات غیرمستقیم باکتری روی زنبورHabrobracon hebetor (Say) ، جدول زندگی آن روی لاروهای سن سوم کرم غوزه پنبه، در شاهد (لاروهای تغذیه­شده با غذای مصنوعی معمولی فاقد باکتری) و تیمار باکتری (لاروهای سن سوم تغذیه­شده با غذای مصنوعی حاوی غلظت LC20 باکتری) در دمای 1± 26 درجه سانتی­گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و شرایط نوری 8 : 16 ساعت (تاریکی : روشنایی) مطالعه شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، نرخ خالص تولیدمثل (R0)، متوسط مدت زمان نسل (T) و زمان دوبرابر شدن جمعیت (DT) برای شاهد و تیمار باکتری به­ترتیب 017/0 ± 2051/0، 017/0 ±  1644/0 بر روز، 021/0 ± 227/1، 021/0 ± 178/1 بر روز، 60/17 ± 863/61، 81/6 ± 32/28 بر نسل،70/0 ± 10/20، 70/0 ± 33/20 روز، 15/0 ± 37/3، 36/0 ± 21/4 روز برآورد گردید. امید زندگی زنبور در اولین روز در شاهد 5/25 و تیمار باکتری 83/16 روز بود. نتایج نشان داد که باکتری B. thuringiensis تأثیر منفی بر خصوصیات زیستی زنبور H. hebetor داشته و موجب کاهش رابطه­ انگلی و نرخ رشد لحظه­ای جمعیت زنبور شده است.